Rys historyczny

Rys historyczny.

    Położona w południowej Wielkopolsce, na pograniczu ze Śląskiem, na wzniesieniach Trzcińsko-Mikorzyńskich, Gmina Trzcinica, posiada długą, bogatą i interesującą przeszłość. W Gminie najstarszą miejscowością jest wioska Trzcinica. Pierwsza o niej wzmianka historyczna pochodzi z dokumentu Bolesława Kędzierzawego z 22 czerwca 1149 r.
Teren Gminy Trzcinica był penetrowany przez grupy ludności już w pradziejach. Świadczą o tym liczne ślady w postaci ceramiki znalezionej w Laskach oraz w pobliżu cmentarza rzymsko-katolickiego w Trzcinicy, którego zlokalizowanie na wzgórzu za wsią doprowadziło do zniszczenia znajdujące się tam wcześniej cmentarzysko kultury łużyckiej. Biorąc pod uwagę fakt, iż w obrębie Trzcinicy znajduje sie nekropolia z epoki brązu i wczesnego żelaza, musiały istnieć również osady tej kultury (łużyckiej), które przyjęły formy osad stałych lub sezonowych. Natomiast cmentarzysko kultury łużyckiej w Laskach grupy górnośląsko-małopolskiej z młodszej epoki brązu X-IV w. p. Chr. zostało odkryte w latach 1926 – 29 przez dr Marka Ćwirko-Godyckiego i dr Adama Wrzostka, archeologów z Uniwersytetu Poznańskiego. Cmentarzysko liczyło ponad dwa tysiące pochówków z czego podczas badań udokumentowano 1812 stanowisk grobowych popielnicowych i bezpopielnicowych. Łącznie odnaleziono ok. 9000 obiektów archeologicznych. Do 1939 r. zebrane przedmioty mieściły się w laskowskim zamku, gdzie utworzono muzeum. Po wybuchu II wojny światowej eksponaty przeniesiono do muzeum archeologicznego w Poznaniu.
Trzcinica jako osada leżąca przy ujściu rzeki Łazy spełniała wymagania obronne. W Trzcinicy jeszcze dzisiaj można zobaczyć usypany kopiec zwany Wzgórzem Św. Wawrzyńca które kiedyś oblewała woda. Jest to grodzisko średniowieczne typu stożkowatego, które literatura archeologiczna traktuje jako obronną siedzibę rycerską.Wzmianka, że Crescenicę darował Paweł Włostowic pozwala połączyć jej początki z datą fundacji klasztoru Św. Wincentego, która prawdopodobnie przypada na lata 1120-1128, w każdym razie przed 1139 r. Tę darowiznę potwierdził Bolesław Kędzierzawy w roku 1149, papież Celestyn II w roku 1193 i Innocenty III w roku 1201. W XII wieku wieś Trzcinica należała wraz z cała okolicą aż do Prosny do klasztoru Benedyktynów we Wrocławiu. Około roku 1190 posiadali ją Premontratenci z reguły św. Augustyna klasztoru św. Wincentego we Wrocławiu, którzy w następnym roku otrzymali Opatów i Słupię, a Trzcinicę sprzedali w roku 1203, która to ostatecznie przed rokiem 1245 przeszła w posiadanie biskupa wrocławskiego. W 1204 roku książę Henryk, syn Bolesława uwolnił mieszkańców Trzcinicy od opłaty podworowego. Książę Władysław Laskonogi swym testamentem z 1231 roku zapisuje Wielkopolskę wraz z tymi ziemiami, Henrykowi Brodatemu, co daje asumpt do późniejszych walk Henryka z Władysławem Odonicem, kończących się zwycięskim dla Henryka przyłączeniem tych ziem do Śląska.
W 1239 roku Henryk, książę Śląska, Krakowa i Polski pozwala osadzić Trzcinicę na prawie niemieckim. Stosunkowo wcześnie, zarówno we wsi jak i miastach na prawie niemieckim osiedlała się, obok ludności niemieckiej, ludność rodzima, słowiańska, pruska i węgierska. Tej ludności zapewniono taki ustrój agrarny i takie prawa, jakie posiadała ona we własnym kraju. Przez długi czas warstwy  rządzące korzystały z nadwyżek rodzimej ludności, którą osiedlano na własnej ziemi w zamian za uiszczanie określonej renty gruntowej tj. robocizny, świadczeń w naturze lub pieniądzu. Sytuacja chłopstwa wielkopolskiego zmieniła się w XIII i XIV stuleciu. Jest to okres wielkiego osadnictwa średniowiecznego, które na obszarze Wielkopolski przybrało szczególnie szerokie rozmiary. Pod ciosami siekiery cofnęły się granice lasów. Na nowo użyźnionych ziemiach wyrosły dziesiątki nowych osiedli. W 1294 roku Przemysław II zabrał braciom Mikołajowi i Michałowi, którzy wspólnie z innymi najeżdżali dobra kościelne, dziedzictwo ich i nadał je arcybiskupowi gnieźnieńskiemu. 24 czerwca 1360 roku biskup wrocławski Przecław nadał Trzcinicę kanonikowi poznańskiemu Stefanowi Gromossy w dożywocie. Kanonik poznański Stefan Gromossy w kilku latach doprowadził do wzorowego porządku wsie sobie nadane, w niektórych pobudował kościoły  i obdarował je gruntami. Potem dopiero przeszła ona w ręce prywatne i wchodziła w skład powiatu wieluńskiego. Gdy Trzcinica znalazła się w obrębie powiatu wieluńskiego zaczął władać nią bardzo popularny na ziemi wieluńskiej ród Stogniewów. W 1400 roku w dokumentach występuje Stogniew z Trzcinicy, właściciel Pomian, Smardz, Wodzicznej i Dobroszyna. Następnie możemy spotkać się już tylko z pochodnym nazwiskiem Trzcińskich. Trzcińscy posiadali Trzcinicę do 1812 roku. Ignacy Trzciński i baron Knobelsdorf zamienili się swoimi majątkami. I tak od początku XIX wieku dobra trzcinickie znalazły się w rękach niemieckich. W końcu XVIII wieku całkowitej zmianie uległy warunki polityczne, w jakich dotychczas rozwijała się Trzcinica. Wraz z Wielkopolską W wyniku drugiego rozbioru Polski dostała się pod panowanie pruskie. Zajęte przez Prusaków tereny nazwane zostały Prusami Południowymi, które podzielono na 3 departamenty. Trzcinica znalazła się w departamencie kaliskim i nadal należała do powiatu ostrzeszowskiego. Zmianie przynależności państwowej towarzyszyło wprowadzenie pruskiego ustroju polityczno-administracyjnego. Wprowadzono język niemiecki jako urzędowy, toteż źródła do tego okresu spotykamy w języku niemieckim. Pomimo okresu zaborów życie w Trzcinicy rozwijało się nadal.
Kolejną większą wioską na terenie Gminy Trzcinica, jest miejscowość Laski. W pierwszej połowie XIII do XV w. Laski należały do Stogniewów z Trzcinicy, później do Doliwów Laskowskich, w XVII w. do szlachciców Tomickich i Pawła Krzemienieckiego. Od 1620 do 1796 r. w Laskach przebywali OO. Paulini. W 1796 r. Państwo pruskie na skutek zaborów skonfiskowało dobra kościelne Paulinów. Odtąd posiadłość ta stanowiła dominium rządu pruskiego. Następnie właścicielem miejscowości  była rodzina szlachecka von Loesch. W 1838 r. na mocy ustawy  o zniesieniu pańszczyzny powstała niezależna wieś Laski, którą zwolniono z różnych danin i świadczeń na rzecz dworu.
Analizując dzieje Gminy Trzcinicy zauważamy nie tylko wielką rolę właścicieli świeckich poszczególnych wsi, także widzimy szczególną rolę duchownych związanych z Gminą. Podobnie jak w innych ośrodkach życia w Polsce i w Gminie Trzcinica rozwijało się życie społeczne, powstały parafie i kościoły, pobudowano szkoły, kształcąc w nich dzieci i młodzież.

 

Dodaj komentarz